Ihlamur

​​
IHLAMURLAR  (TİLİA L.)

Yayılışı, Morfolojik ve Botanik Özellikleri:

30-40 m'ye kadar boylanabilen ve dar tepeli, yaprağını döken ağaçlardır. Kabuk 15-20 yaşına kadar düzgün ve çatlaksız; ilerleyen yıllarda boyuna yönde çatlaklıdır; soluk gri veya kahverengimsi gri renklidir. Tomurcuklar 2-3 pullu olup dizilişi almaşlıdır. Yaprakları basit, tabanı asimetrik, uzun saplı ve kulakçıklıdır; dairemsi-yumurtamsı- üçgenimsi biçimdeki yaprağın tabanı az-çok yüreksiden düz-eğimli kesilmiş şekillere kadar çeşitlilik gösterir. Yaprak kenarları dişli veya testere dişlidir. Yaprakta basit veya yıldız olan tüyler, türler arasında belirgin farklılıklar göstermektedir. Brahte dil veya pala şeklinde, genellikle 5-15 cm uzunluk ve 1-2,5 cm genişlikte, şeritsi-dar eliptik, tam kenarlı, yuvarlak uçlu, saplı veya sapsızdır; tüylü veya tüysüzdür. Brahtenin orta damarından çıkan simoz çiçek kurulu türlere göre değişen sayılarda çiçek taşır. Küçük, hoş kokulu ve nektarlı olan çiçekte, çanak ve taç 5'er parçalıdır. Taç beyazımsı-sarı ya da soluk veya parlak sarıdır. Stamenler 5'li gruplar halinde 25-60 tanedir; bazen taç yapraklara benzeyen verimsiz stamenler taşır. Ovaryum sapsız ve 5 gözlü, stigma 5 lopludur. Meyve çoğunlukla 1, bazen 2, nadiren 3 tohumlu açılmayan bir nuks meyvedir; küremsi, yumurtamsı-ters yumurtamsı şekillerde, omurgalı veya düz, ince veya kalın kabukludur; üzeri genellikle yoğun ve kısa, kahverengi, demetler halinde yıldız tüylüdür (Browicz, 1968; Bailey, 1977; Krussmann, 1978; Pigott, 2012).

Avrupa, Batı ve Doğu Asya ile Kuzey ve Orta Amerika'da yayılışını yapmakta olan 23 turu bulunur ve bunlardan 4'u Türkiye'de doğal olarak yetişir. Bu taksonlara ait tanı anahtarı aşağıda verilmiştir (Yaltırık, 1967c; Pigott, 2012):

1.Yaprakların alt yüzü, gümüşi beyaz yıldız tüylerle kaplıdır: Tilia tomentosa

1.Yaprakların alt yüzündeki tüyler ya damarlar boyunca ya da damarların birleşme yerlerinde tüy demetleri vardır.

2.Son sene sürgünü çıplak ya da yıldız tüylü; yaprakları hafifçe buruşuk, tüysüz veya her iki yüzünde ya da yalnızca alt yüzünde seyrek basit tüylü; çiçekler 38-46 stamenli: Tilia platyphyllos

2.Son sene sürgünü çıplak; yaprakları düz veya hafifçe buruşuk, alt yüzünde damar koltuklarındaki küçük tüy grupları haricinde her iki yüzünde tüysüz; çiçekler 20-45 stamenli

3.Yaprakları 38-70 (-90) mm uzunluğunda, 37-68 mm genişliğinde, dairemsi, tabanı az-çok simetrik yürek şeklinde, ucu birdenbire daralmış ve uzamış; alt yüzü belirgin olarak mat mavimsi ve damar koltuklarında kümelenmiş kırmızımsı-kahverengi tüylü, bu kümeler dışındaki alanda ve damarlar üzerinde seyrek olarak tüylü; simozdaki çiçek sayısı (4-) 5-8 (-30); stamen sayısı 20-32; meyve (5-) 6-7 mm ve kabuğu ince: Tilia cordata subsp. cordata

3.Yaprakları (50-) 66-128 mm uzunluğunda, (40-) 52-106 mm genişliğinde, yumurtamsı, tabanı asimetrik, az-çok yürek şeklinde veya kesilmiş gibi düz, ucu yavaşça daralmış ve uzamış; alt yüzü grimsi veya acık yeşil ve damar koltuklarında kümelenmiş acık-kahverengi tüylü, bu kümeler dışındaki alanda tüysüz; simozdaki çiçek sayısı (2-) 3-5 (-6); stamen sayısı 39-45; meyve (7-) 10-11 mm ve kabuğu kalın: Tilia dasystyla subsp. caucasica

​ ​

Kaynak​