KARA MEŞE (İRAN PALAMUT MEŞESİ) - (Quercus brantii Lindl.)
Morfolojik ve Botanik Özellikleri:
Genel coğrafi yayılışı Türkiye, Kuzey Suriye, Kuzey Irak, Batı ve Güney İran'dır. Türkiye'de ise Doğu ve Güney Doğu Anadolu'da Malatya, Elazığ, Siirt, Bitlis, Diyarbakır, Urfa, Maraş, Mardin, Hakkâri gibi yörelerde 350-1700 m yükseltiler arasında saf bükler veya çalılıklar halinde ya da Q. infectoria subsp. veneris, Q. libani, Q. cerris, P. brutia, Pistacia eurycarpa, Pyrus ssp. ile karışıklığa girer ve çoğunlukla anakayası kalkerli yerlerde görülür (Hedge ve Yaltırık, 1982).
Kışın yaprağını döken, 10 m'ye kadar boylanabilen, yuvarlak tepeli ağaçlardır. Önceleri cilalı gibi parlak ve çatlaksız olan gri renkli kabuk ilerleyen yaşlarda çatlaklıdır. Genç sürgünler sarımtırak kahverengi, yoğun tüylü, sonraları çıplaktır. Tomurcuklar oval, köşeli, 4 mm boyundadır ve tomurcuk pulları tüylüdür. Yapraklar deri gibi sert, yumurtamsı, dikdörtgenimsi, 6-10 (-15) cm boyunda, 4-7 (-9) cm eninde olup sürgün üzerine hemen hemen eşit aralıklarla dağılmıştır. Kenarları 8-16 çift düzenli dişli, dişlerin uç kısmı sivri ve 1-2 mm uzunluğunda kılçıksı çıkıntılıdır, interkalar damar yoktur. Ayanın üst yüzü donuk, boz yeşil ve seyrek yıldız tüylü; alt yüzü ise sarımtırak kahverengi ve sık bezeli yıldız tüylüdür. Yaprak sapı 0,5-2 cm uzunluğundadır. Meyve iki yılda olgunlaşır. Kadeh boyutu ve üzerindeki pulların durumu bakımından çok değişkenlik gösterir. Kadeh yarıküre biçiminde, 20-30 (35) mm çapında olup hemen hemen sapsız veya 4-5 mm boyunda kalın ve üzeri tüylü bir sap ucunda yer alır. Kadeh pulları dip kısımda kalın şeritsi, birbiri üzerine kapanmış iken kenarına yakın pullar ince ipliksidir. Kadeh palamutun 1/3 veya 1/2 sini içine almıştır (Hedge ve Yaltırık, 1982). Genel görünüşü ve birçok özellikleri palamut meşesine benzer ondan düzenli dişli yaprakları, odunlaşmayan kupulanın odunlaşmayan geniş eşkenar dörtgenimsi biçimindeki pulları ile ayrılır. Ayrıca doğal yayılış alanları da farklıdır. Kuraklığa ve yüksek yaz sıcaklığına dayanıklı bir türdür. Palamutları yenir; kurutulup öğütülerek ekmek ununa karıştırılır (Menistky, 2005).
Kaynak
Orman Genel Müdürlüğü web sitesinde yer alan “Haftanın Ağacı" sayfalarının hazırlanmasında;
• Editörlüğü Prof. Dr. Ünal AKKEMİK tarafından yapılan ”Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları” adlı yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Orman Atlası” yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Asli Ağaç Türleri” yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü,
Sıtkı ÖZTÜRK tarafından hazırlanan
“TÜRKİYE MEŞELERİ Teşhis ve Tanı Kılavuzu" (Orman Zararlılarıyla Mücadele Dairesi Başkanlığı – 2013) yayınında yer alan içerik ve görsellerden yararlanılmıştır.
Diğer Asli Orman Ağaçlarımız