Karaçam (Pinus nigra Arnold. (Pinaceae))
Karaçam, 1785 yılında Arnold tarafından bilim dünyasına tanıtılmıştır. Pinus nigra Arnold ismiyle kabul edilmektedir. Türkçede Pinus nigra Arnold türünün karşılığı olarak “Akçam" teriminin Ödemiş, Muğla, Ermenek, Bayramiç, Ayvacık - Küçükkuyu, Burdur, Isparta, Antalya köylerinde kullanıldığı derlenmiştir. Antalya civarında P. nigra için “Yayla çamı" terimi kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca karaçamın yayılış yaptığı alanlarda “Alaçam" sözcüğü de kullanılmaktadır.
Sistematikteki Yeri:
Pinaceae Familyasına dâhil Pinus cinsinin 113 türünden biri olan karaçam, Kuzey Afrika'da Fas ve Cezayir'de sınırlı yayılışı yanında, Güney Avrupa'nın dağlık kesimleri, Kırım, Anadolu, Suriye ve Akdeniz Adaları'nda geniş yayılışı olan önemli ve herdem yeşil bir orman ağacıdır.
Morfolojik ve Botanik Özellikleri:
Ülkemizin hemen hemen her bölgesinde görülür. Coğrafi olarak geniş yayılışa sahip bir çam türü olan karaçam, ülkemizde 400 - 2100 m yükseltilerde yer alır.
Yaşlı gövdesi derin çatlaklı, kalın ve boz renkli kabukları vardır. 40 m kadar boy, 1 m den çok çap yapabilen, 400 yılı kadar yaşayabilen, silindir biçiminde düzgün gövdeye sahip bir ağacımızdır. Tepe yapısı, azman yapmaya eğilimli olduğu halde, yüksek mıntıkalarda ve sık meşçerelerde dar ve küçüktür. Gençlikte büyümesi çabuktur. İğneler çiftler halinde 8-15 (19) cm uzunluğunda, 1-2 mm çapında, düz veya kavisli ve ince dişlidir. Normalde ağaçta 3-4 yıl (istisnai olarak 8'e kadar) 5 kalırlar. Karaçam bir evciklidir. Erkek kedicikler sarı, dişi çiçek salkımları kırmızımsıdır.
Kozalaklar sapsız, 4-8 (9) cm uzunluğunda, 2-4 cm genişliğinde ve sarı-kahverengi renktedir. İkinci yılın sonbaharında olgunlaşırlar ve üçüncü yılda açılırlar. Kozalaklar 30-40 tohum içerir. Tohumlar gri renkli, 5-7 mm uzunluğunda, 19-26 mm uzunluğunda kanatlıdır.
Toprak istekleri bakımından çok kanaatkârdır. Karacam derin topraklarda kazık kök, sığ ve sert topraklarda kalp kök sistemini oluşturur. Nemli derin ağır balçıkla, kumlu balçık ve balçıklı kum topraklarında iyi yetişir.
Saf ormanlarını yangın ve kar zararları tehdit eder. Fırtına zararları sığ topraklarda ve seyrek yetiştiği alanlarda tehlikelidir. Dona ve kuraklığa dayanıklıdır.
Karaçamın odunları, sert, dayanıklı, reçineli ve iyi kalitelidir. Çivi ve vida tutma direnci iyi, işlenmesi kolay olduğundan yapı malzemesi olarak kullanılır.
Kaynak
Orman Genel Müdürlüğü web sitesinde yer alan “Haftanın Ağacı" sayfalarının hazırlanmasında;
• Editörlüğü Prof. Dr. Ünal AKKEMİK tarafından yapılan ”Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları” adlı yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Orman Atlası” yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Asli Ağaç Türleri” yayınında, yer alan içerik ve görsellerden yararlanılmıştır.
Diğer Asli Orman Ağaçlarımız