Pinus brutia Ten. (Kızılçam) Etimolojisi:
Pinus brutia, ilk olarak 1811'de Michele Tenore (1780-1861) tarafından tanımlanmıştır. Yaygın olarak kızılçam olarak bilinir. "Calabrian pine" ve "Turkish pine" en yaygın İngilizce adlarıdır. Türkçede "kızılçam" olarak bilinir. Tür adı, Roma döneminde Brutia olarak bilinen İtalyan Calabria eyaletinden esinlenerek verilmiştir.
Sistematikteki Yeri:
Pinaceace familyasına dâhil olan Kızılçam (P. brutia Ten; Syn: P. pityusa Stev.) 20-25 m boy ve 60 cm'ye kadar çap yapabilen, genel görünümü ile Halep çamına benzeyen, kalın dallı ve genellikle düzgün olmayan gövdeye sahip önemli bir oran ağacımızdır. Diğer taraftan, boylu ve düzgün gövdeli ağaçlardan oluşan, kızılçam meşçereleri de mevcuttur.
Morfolojik ve Botanik Özellikleri:
Batı Anadolu ve Akdeniz bölgesindeki geniş yayılışının dışında kızılçam, Erbaa yakınlarındaki Kelkit Çayı ile Yeşil ırmağın birleştiği yer, Ayancık, Sinop, Boyabat, Amasya, Zonguldak gibi Akdeniz ikliminin bariz olarak görüldüğü mikro klima bölgelerinde küçük adacıklar halinde bulunur. Türkiye'de en büyük yayılışı Akdeniz kıyı kuşağı ile kıyıya yakın arka bölgeler ve Güneydoğu'dur. Ülkemizde 1500 m'ye kadar yetişir. En geniş yayılış gösteren çam türümüzdür.
20-25 m boy, 60 cm kadar çap yapabilen önemli bir orman ağacıdır. Önceleri piramit görünüşlü iken yaşlandıkça geniş tepelidir. Kabuğu düzgün boz renkte iken yaşlanınca, esmer kırmızımsı renkte kalın kabuk durumunda görülür. Yeni sürgünler kırmızımsı renktedir. Daha çok kızılçam adını da buradan almaktadır.
Sıcaklık isteği fazla olan bir türdür. Kışları ılıman, yazları sıcak ve kurak olan yerlerde toprak bakımından zayıf, kayalık, kireçli ya da kumsal yerlerde yetişebildiği gibi elverişli iklim ve balçıklı topraklarda kaliteli gövde yapar. Çok derine giden kazık kök yapar. Ülkemizde doğal olarak yetişen ve en hızlı büyüyen türümüzdür. Rüzgârlara dayanıklılığı azdır. Rüzgâr bu türün gövde ve tepe şekillenmesinde önemli rol oynar.
Yetiştiği bölgeler bakımından kar kırması ve devirmesi seyrek görülür. Çam kese böceği en büyük düşmanıdır. Sığ topraklarda fırtına zarar verir. Donlara karşı hassastır. Örtü yangınlarından az zarar görür. Çünkü kalın kabukludur. Reçinesinden yararlanılan tek çam türüdür.
Kolay işlenmesi nedeniyle yapı malzemesi, mobilya ve ambalaj sanayisinde kullanılır.
Kaynak
Orman Genel Müdürlüğü web sitesinde yer alan “Haftanın Ağacı" sayfalarının hazırlanmasında;
• Editörlüğü Prof. Dr. Ünal AKKEMİK tarafından yapılan ”Türkiye’nin Doğal-Egzotik Ağaç ve Çalıları” adlı yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Orman Atlası” yayınında,
• Orman Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan “Asli Ağaç Türleri” yayınında, yer alan içerik ve görsellerden yararlanılmıştır.
Diğer Asli Orman Ağaçlarımız